Productie van essentiële medicijnen kun je niet alleen aan Aziatische landen overlaten

Deze maand ontstond in de Verenigde Staten grote ophef over tekorten van levensreddende ­geneesmiddelen, zoals antibiotica. De levering van 32 antimicrobiële geneesmiddelen, inclusief het veelgebruikte antibioticum amoxicilline, bleek ineens proble­matisch.

Vergelijkbare problemen doen zich ook steeds vaker voor in Europa. Tekorten blijken vooral voor te komen bij middelen die goedkoop en generiek zijn. Dat geldt voor veel ­essentiële antibiotica: patenten zijn vaak al lang geleden verlopen en de winstmarges zijn klein. Daardoor zijn ze voor de farmaceutische industrie minder interessant. De productie is dan ook veelal verplaatst naar Azië.

Door dit soort keuzes voor goedkope oplossingen is een geopolitieke strijd om grondstoffen voor antibiotica ontstaan. Dit probleem lijkt maar niet scherp op het netvlies van beleidsmakers te willen komen. Veel antibiotica worden zelfs uitsluitend nog in Aziatische landen geproduceerd, wat de toegang tot kwalitatief goede antibiotica in Europa kwetsbaar maakt.

Aanhoudende tekorten aan antibiotica

Dat zien we nu al terug in de aanhoudende stroom meldingen van tekorten aan antibiotica en veel andere geneesmiddelen. In 2019 vroegen wij hier als professionals al aandacht voor, want we grijpen steeds vaker mis als we het juiste antibioticum willen voorschrijven. We zijn daarbij veel te afhankelijk van Azië. Dat ­Europa niet zelf voorziet in de productie van antibiotica die van levensgroot belang zijn voor de volksgezondheid, is onacceptabel.

Hoewel onze eerdere noodkreet onder beroepsgenoten op veel steun kon rekenen, bleven gepaste ambtelijke en politieke reacties uit. Pas in de coronapandemie met z’n vele tekorten – aan testen, medicijnen en mondneusmaskers – realiseerde men zich dat uitbesteding van productie betekent dat je je volledig uitlevert aan andere partijen, met alle mogelijke gevolgen van dien. Het is onverstandig de regie over medicijnen uit handen te geven aan landen die in het geopolitieke strijdtoneel straks misschien keuzes maken die negatief uitwerken voor de levering aan Europa. Goede zorg voor de eigen bevolking kun je dan feitelijk niet meer garanderen.

Er zijn meer redenen waarom de productie uitsluitend nog in Aziatische landen plaatsvindt, vooral financiële. Door marktwerking in de zorg en een vraag om lage zorgkosten willen we lage prijzen.

Lagere loonlasten en mileu-eisen

Aziatische landen kunnen goedkoper produceren dan wij, onder meer door lagere loonlasten en milieu-eisen. We zien dan ook dat deze fabrieken in Azië de omgeving vervuilen, mede omdat wij goedkope antibiotica willen. Onze verzekeraars en onze regering willen platweg voor een dubbeltje op de eerste rang zitten, ook al is dat elders vervuilend. De combinatie van lage mogelijke winsten en het feit dat sommige antibiotica in maar een enkele fabriek op de planeet worden gemaakt, leidt tot grote risico’s en ­ongewenste afhankelijkheden. De Access to Medicine Foundation sloeg er in 2018 al alarm over. Sindsdien lijkt er weinig veranderd.

De laatste jaren is pijnlijk duidelijk geworden dat afhankelijkheid van landen buiten Europa zeer nadelig kan uitpakken, of het nou om antibiotica, mondneusmaskers gaat of energie. Het is daarom zaak om onze afhankelijkheid te reduceren en dat vraagt bereidheid om te investeren in medicijnproductie dichter bij huis. Dat geldt dus zeker ook voor antibiotica. Als deze kraan droogvalt, zijn de gevolgen minstens zo groot als wat we nu met energievoorziening meemaken.

Als farmaceuten de bal niet oppakken, laat de politiek het dan doen, want voldoende productie van ­antibiotica is hard noodzakelijk.

Lees ook:

Het kabinet moet de enige Nederlandse vaccinontwikkelaar niet verkopen

Onbegrijpelijk dat de overheid de laatste Nederlandse vaccinontwikkelaar wil verkopen, vindt Corinne Ellemeet, Tweede Kamerlid voor GroenLinks. ‘Marktwerking en winstbejag pakken voor de samenleving keer op keer slecht uit.’

Zes redenen waarom u bij de apotheek niet de gewenste pillen meekrijgt of moet betalen (en wat erachter zit)

Het gaat er soms hard aan toe bij de balie van de apotheker. Klanten kunnen ronduit agressief reageren als zij hun gewenste medicijn niet krijgen, of ineens moeten bijbetalen.