Scope and Contents
Petrus Burmannus' lijst van aankopen uit 1722 (die thans als ms. LIP 60 in de collectie berust) telt 53 nummers ‘manuscripti’ en 59 nummers 'annotati'. De collectie bevat 25 middeleeuwse handschriften, enkele nummers met in totaal ca. 2500 brieven van en aan Lipsius, en wetenschappelijke papieren: studie- en collegenotities, concepten, vroege versies en (on)voltooide manuscripten van tekstuitgaven en studies. De geannoteerde drukken betreffen hoofdzakelijk tekstuitgaven van klassieke auteurs, waaronder Seneca en Tacitus, en studies op het gebied van de antieke oudheid.
Dates
- Creation: 1e kwart 9e eeuw - 1606
Language of Materials
Latijn; Grieks
Conditions Governing Use
Regels die van toepassing zijn bij het raadplegen van dit materiaal kunnen worden gevonden op de website van de Universiteitsbibliotheek Leiden.
Biographical / Historical
Justus Lipsius werd geboren te Overijse, bij Brussel, op 18 oktober 1547. Hij bezocht de jezuïetenschool te Keulen, en begon in 1564 aan zijn studies aan de Leuvense Universiteit. Hij legde zich toe op de wijsbegeerte, natuurkunde, rechten, oudheidkunde en oude talen. Op 20-jarige leeftijd reisde Lipsius naar Rome om daar te werken als secretaris voor de Latijnse correspondentie van kardinaal Granvelle. In de periode 1570-1571 verbleef Lipsius in Wenen en in Leipzig. Vanaf 1572 werkte Lipsius als hoogleraar in Jena.
Nadat het oorlogsgeweld in de Zuidelijke Nederlanden verder was toegenomen, kwam Lipsius op uitnodiging van Janus Dousa in 1578 naar Leiden, waar hij werd aangesteld als hoogleraar geschiedenis en rechten. In Leiden bleef hij dertien jaar doceren, en schreef er een aantal van zijn belangrijkste werken, waaronder De constantia (1584) en de Politica (1589). Lipsius heeft een grote bijdrage geleverd aan de uitstraling van de pas opgerichte universiteit dankzij zijn wetenschappelijk werk, zijn organisatorische talenten en een uitgebreid relatienetwerk met geleerden overal in Europa. Lipsius werd vier maal tot rector benoemd. In 1591 verliet Lipsius de Leidse universiteit en begon opnieuw te doceren aan de Universiteit te Leuven. Hier overleed Lipsius op 25 maart 1606.
Extent
60 handschriften, en 59 geannoteerde drukken.
Abstract in Dutch
Collectie bijeengebracht door Justus Lipsius (1547-1606), classicus, Leids hoogleraar geschiedenis en rechten 1578-1591. Bevat 60 handschriften (waaronder 25 middeleeuwse codices, collaties en aantekeningen van Lipsius en door hem ontvangen brieven), alsmede 59 geannoteerde drukken.
Abstract in English
Collection gathered by Justus Lipsius (1547-1606), classicist, professor of history and law at Leiden University from 1578 to 1591, consisting of 60 manuscripts (including 25 medieval codices, collations and annotations by Lipsius en letters received by Lipsius), and annotated books.
Physical Location
Universiteitsbibliotheek Leiden, Bijzondere Collecties.
Other Finding Aids
Handschriften en brieven: voor een overzicht van itembeschrijvingen zie Digital Collections. De brieven uit de collectie zijn voor het grootste deel toegankelijk via de Leidse brievencatalogus. Een deel van LIP 3 is nog niet verwerkt. Voor een overzicht van alle aanwezige brieven raadplege men Gerlo & Vervliet (1968).
De geannoteerde drukken heeft M. Tydeman begin 19e eeuw beschreven in zijn standcatalogus als de "Libri impressi cum adnotationibus manuscriptis Justi Lipsii": 1-9 (in folio), 10- 59 (in quarto, octavo, duodecimo); na 1860 zijn nieuwe signaturen (in veel gevallen: de thans geldende) bijgeschreven. De standcatalogus berust thans in het bibliotheekarchief (BA1, inv.nr. C 42, dl. 18). Ze zijn ook vindbaar via de handgeschreven Index alphabeticus virorum doctorum quorum notas manuscriptas libris typis impressis adscriptas servat Bibliotheca Lugduno-Batavae
(z.j.), die in de handbibliotheek onder signatuur DOUSA 80 1520 berust.
Custodial History
De boekerij van Lipsius bleef aanvankelijk in handen van familie. In 1648 kwam een deel van Lipsius' handschriften en geannoteerde boeken in het bezit van Constantijn Huygens, de Haagse diplomaat en dichter. Huygens beschouwde het 'Musaeum Lipsianum' (zoals hij het noemde) als een apart onderdeel van zijn eigen bibliotheek beschouwde. Bij zijn dood in 1687 bleef het in de familie, eerst bij zijn zoon Constantijn jr., later bij diens zoon, eveneens Constantijn geheten. Na de dood van deze kleinzoon in 1701 werd zijn bibliotheek te koop aangeboden maar de Lipsiuscollectie kwam pas in 1722 onder de hamer, als een appendix bij de bibliotheken van Alexandre Petau en Francois Mansard.
Immediate Source of Acquisition
Op 23 februari 1722 wist de Universiteit Leiden het Musaeum Lipsianum op de veiling van A. de Hondt te verwerven.. De curatoren van de Universiteit hadden de toenmalige bibliothecaris Petrus Burmannus een budget van 3000 florijnen toegewezen (Molhuysen 1920, p. 332).
Bibliography
- Album scholasticum Academiae Lugduno-Batavae MDLXXV - MCMXL. Leiden 1941, p. 98.
- Album Scholasticum Academiae Lugduno-Batavae MDLXXV-MCMXL. Leiden 1941, p. 98.
- Burmannus P. (ed.), Sylloges epistolarum a viris illustribus scriptarum tomi V. Leiden 1725-1727.
- Catalogus compendiarius continens codices omnes manuscriptos qui in Bibliotheca Academiae Lugduno-Batavae asservantur, pars 1(Leiden 1932), VII.
- DBNL (auteur)
- De Landtsheer, J. Lieveling van de Latijnse taal. Justus Lipsius te Leiden herdacht bij zijn vierhonderdste sterfdag. Met bijdragen van H.W. Blom [e.a] en een catalogus van de tentoonstelling in de Universiteitsbibliotheek Leiden, 16 maart -28 mei 2006. Leiden 2006. (Kleine publicaties van de Leidse Universiteitsbibliiotheek, 72)
- De Landtsheer, J., D. Sacré en C. Coppens (eds.), Justus Lipsius (1547-1606): Een geleerde en zijn Europese netwerk. Catalogus van de tentoonstelling in de Centrale Bibliotheek te Leuven, 18 oktober – 20 december 2006. Leuven 2006 (Supplementa Humanistica Lovaniensia, 21)
- Enenkel, K. en C. Heesakkers (eds.) Lipsius in Leiden. Studies in the life and the works of a great humanist. Voorthuizen 1997.
- Geel, J. Catalogus librorum manuscriptorum qui inde ab anno 1741 bibliothecae Lugduno Batavae accesserunt. Leiden 1852.
- Gerlo, A. en H.D.L. Vervliet, Inventaire de la correspondance de Juste Lipse, 1564-1606. Antwerpen 1968
- Gumbert, J.P., Illustrated Inventory of Medieval Manuscripts. Experimental Precursor 2: Leiden, Bibliotheek der Rijksuniversiteit: Lipsiani. Leiden 1985.
- ILE – Iusti Lipsi Epistolae. Ps. I: 1564-1583. Ed. A. Gerlo, M.A. Nauwelaerts & H.D.L. Vervliet (Brussel, 1978); Ps. II: 1584-1587. Ed. M.A. Nauwelaerts (Brussel 1983); Ps. III: 1588-1590. Ed. S. Sué & H. Peeters (Brussel 1987); Ps. IV: 1592. Ed. S. Sué (in voorbereiding); Ps. V: 1592. Ed. J. De Landtsheer & J. Kluyskens (Brussel 1991); Ps. VI: 1593. Ed. J. De Landtsheer (Brussel 1994); Ps. VII: 1594, Ed. J. De Landtsheer (Brussel 1997); Ps. VIII: 1595, Ed. J. De Landtsheer, (Brussel 2004); Ps. IX: 1596. Ed. H. Peeters (in voorbereiding); Ps. XI: 1598. Ed. T. Deneire (in voorbereiding); Ps. XI: 1598. Ed. T. Deneire (in voorbereiding); Ps. XIII: 1600. Ed. J. Papy (Brussel 2000), pp. 246-261; Ps. XIV: 1601, Ed. J. De Landtsheer (Brussel 2006); Ps. XV: 1602. Ed. J. De Landtsheer (in voorbereiding); Ps XVI: 1603. Ed. F. Vanhaecke (in voorbereiding); Ps. XVII: 1604. Ed. J. De Landstheer (in voorbereiding); Ps. XVIII: 1605. Ed. J. De Landtsheer (in voorbereiding).
- Lieftinck, G.I.,
Les manuscrrits de Juste Lipse conservés à la Bibliothèque de l’Université de Leyde
, in: Scriptorium 16 (1962), p. 380-385. - Molhuysen, P.C., Bronnen tot de geschiedenis der Leidsche Universiteit. Dl. 4. 1682-1725 (’s-Gravenhage 1920)
- Oberman, H.T., in: Nieuw Nederlandsch Biograpisch Woordenboek, dl. 3 (Leiden 1914), k. 775-782.
- Senguerdus, W. [e.a.], Catalogus librorum tam impressorum quam manuscriptorum Bibliothecae Publicae Universitatis Lugduno-Batavae. Leiden 1716. – Supplementum. Leiden 1741.
- Vries, S.G. de,
De handschriften van Justus Lipsius
, in: Tijdschrift voor Boek- en bibliotheek wezen 3 (1905), p. 66-67.
General
Het materiaal in deze collectie kan worden aangevraagd in de Leeszaal Bijzondere Collecties.
Processing Information
Het eerste gedrukte overzicht is opgenomen in het supplement uit 1741 op de bibliotheekcatalogus uit 1716 (p. 530-534). In de loop van de tijd werden de Lipsiani opnieuw geordend. Er zijn nu 60 nummers handschriften. De middeleeuwse codices zijn beschreven door Geel (1852), later in beknopte vorm door Gumbert (1985). Een overzicht van alle handschriften biedt de Catalogus compendiarius (1932). De geannoteerde boeken werden opgenomen in de catalogus van gedrukte werken, maar kunnen gevonden worden in de handgeschreven Index alphabeticus virorum doctorum quorum notas manuscriptas libris typis impressis adscriptas servat Bibliotheca Lugduno-Batavae
(z.j.), die in de handbibliotheek onder signatuur DOUSA 80 1520 berust.
Ruim de helft van de ca. 4500 bewaard gebleven brieven van Lipsius berust in de Leidse Universiteitsbibliotheek als onderdeel van de Lipsiuscollectie. Lipsius stond als vooraanstaand humanist in contact met zo'n zevenhonderd correspondenten, verspreid over heel Europa, soms prominente personen maar meestal collega-filologen, studenten en oud-studenten. Deels op aandringen van vrienden en kennissen heeft Lipsius een gedeelte van zijn briefwisseling gepubliceerd, in tien Centuriae van telkens honderd brieven. Enkele jaren na de aankoop van de Lipsiuscollectie nam Petrus Burmannus 850 brieven van of aan Lipsius op in de eerste twee delen van zijn Sylloges epistolarum. Sinds 1978 wordt systematisch gewerkt aan een kritische uitgave van de volledige correspondentie, in de reeks Iusti Lipsi Epistolae (ILE), gepubliceerd onder auspiciën van de Koninklijke Vlaamse Academie van België voor Wetenschappen en Kunsten en de Union Académique Internationale. Tot 2007 verschenen negen delen. Elke brief wordt voorzien van een samenvatting en van filologisch en historisch commentaar. Bij gelegenheid van Lipsius' vierhonderdste sterfjaar verscheen een proeve van biografie die ruim put uit de correspondentie (De Landtsheer 2006, p. 9-200) en werden van een vijftigtal correspondenten brieven geselecteerd en in Nederlandse vertaling gepubliceerd (De Landtsheer, Sacré & Coppens 2006).
Subject
- Lipsius, Justus, 1547-1606 (Person)
- Title
- Collection guide of the Justus Lipsius archive and collection (1e kwart 9e eeuw - 1606)
- Subtitle
- Archief en collectie Justus Lipsius
- Author
- A. Th. Bouwman, 2005.
- Date
- 2005
- Language of description
- Dutch; Flemish
- Script of description
- Code for undetermined script
- Language of description note
- Beschrijving is in het Nederlands.
Repository Details
Part of the Leiden University Libraries Archives & Collections Repository
Witte Singel 27
Leiden 2311 BG Netherlands
+31 71 527 2857
specialcollections@library.leidenuniv.nl